دسته بندی | روانشناسی و علوم تربیتی |
بازدید ها | 2 |
فرمت فایل | |
حجم فایل | 660 کیلو بایت |
تعداد صفحات فایل | 15 |
تعریف استرس :
کاربرد واژه استرس سابقه ی طولانی دارد این واژه که از ریشه ی لاتین «Strictnsstringe» گرفته شده است به معنی سختی کشیدن یا بستن است می توان آن را در نوشته های تا سده ی چهاردهم به معنی مشقت و سختی یا فلاکت پیدا کرد ( به نقل از نصر اصفهانی، ١٣٧٦)، به نظر می رسد این واژه اهمیت تکنیکی خود را در قرن هفدهم در کارهای پزشک و زیست شناسی سرشناس روبرت هوک بدست آورده است. تحت تأثیر تحلیل هوک بتدریج این واژه درعلوم فیزیولوژی و روان شناسی نیز کاربرد یافت. واژه ی استرس به معناب نیرو- فشار و اجبار واژه ای است انگلیسی و در زبانهای مختلف با همین لفظ به کار برده می شود در حقیقت تحول اساسی در مفهوم استرس و نقش تعیین کننده آن در بیماری ها مدیون پژوهشهای هانس سلیه است. او میان استرس و عامل بوجود آورنده ی آن تفاوت قائل شد و سندرم سازگاریهای عمومی را مطرح کرد ( به نقل از ذوالفقاری، ١٣٧٧) .
تاکنون تعاریف متعددی ازاسترس شده است که به چند نمونه ازاین تعاریف می پردازم.
لازاروس و فولکمن معتقدند که استرس ممکن است به عنوان یک عدم تعادل بین ادراک فرد از نیازهای موجود در یک موقعیت و توان برآورده کردن این نیازها باشد. جاسمین و کانتین استرس را چنین تعریف می کنند :
استرس عبارت است از بهم خوردن تعادل درونی به صورت تغییرات هیجانی، شناختی و فیزیولوژیکی که در اثر عوامل بیرونی مانند رویدادهای زندگی سرما، گرما، رطوبت و یا تحریکات درونی ( مانند ارضاء غرایز - امیال و تکانه) به وجود می آید و درجه تهدید آمیز بودن آن در یک ارزشیابی شناختی تعیین می گردد. استرس را می توان فشار در وضعیت یا شرایطی دانست که فرد را از حالت آرامش خارج ساخته و به واکنش درابعاد گوناگون بدنی روانی و رفتاری وا می دارد .
به عبارتی دیگر استرس یک واکنش فیزیولوژیکی و روانی است که در هنگام احساس عدم توازن میان سطح تقاضاهایی که از فرد می شود و توانایی و ظرفیت آن دربرآوردن این تقاضا روی می دهد ( مهرآئین، ١٣٧٣) به طور کلی در تعریف استرس گروهی گرایش به تأکید بر تعیین یک پاسخ یا الگوی پاسخی که موقعیتی را منعکس می کند دارند. برای مثال نشانگان انطباق عمومی که توسط سیلیه در سال ١٩٧٤ مطرح شد نمونه ای است از مفهوم استرس مبنی بر پاسخ است او میان استرس و عامل به وجود آورنده ی آن تفاوت قائل شد و سازگاری عمومی را مطرح کرد از سویی دیگر گروهی در تعریف استرس تأکید بر محرک دارند. در مورد استرس مبتنی بر محرک چنین گفته می شود که استرس از محیط فرد ناشی می[1] شود و واکنش به منابع خارجی استرس نامیده می شود درعین حال مدل های تعاملی هم مطرح شده اند دراین مدل ها دو جنبه ی محرک و پاسخ استرس در نظر گرفته می شوند که بنابراین استرس طی یک رابطه ی خاصی بین شخص و محیطش اتفاق می افتد در این مدل به فرد به عنوان عنصری فعال در مقابل جریان استرس نگریسته می شود ( به نقل از ذوالفقاری، ١٣٧٦) .
بنابراین می توان گفت این مدل قابل قبول تر به نظر می رسد زیرا ترس زا بودن یا نبودن یک موقعیت به درک فرد از آن شرایط بستگی دارد ممکن است برای فردی صحبت کردن در مقابل دیگران استرس زا باشد و برای شخص دیگر این چنین نباشد که در اینجا به نقش تفاوت های فردی پی برده می شود. که در نوجوانان این تفاوتهای فردی می تواند تحت تأثیر شیوه های مختلف فرزند پروری والدین بوده باشد والدین با رفتارهای خویش در مقابله با استرس و شرایط استرس زا و همچنین با توجه به کیفیت روابطی که با فرزندان خود دارند می توانند بر شیوه های مقابله با استرس فرزندان خود تأثیر گذار باشند.
دسته بندی | کشاورزی و زراعت |
بازدید ها | 2 |
فرمت فایل | doc |
حجم فایل | 228 کیلو بایت |
تعداد صفحات فایل | 27 |
گزارش کاراموزی کنترل بیماری ها و علف های هرز در 27 صفحه ورد قابل ویرایش
مقدمه:
با توجه به پیشرفت روز افزون جمعیت در دنیا و این که هر روز هزاران نوزاد چشم به جهان می گشاید و دارای نیاز های متفاوتی دز زندگی هستند تا بتوانند زنده بمانند و زندگی کنند یکی از مهمترین نیاز های بشر از دیر باز رفع گرسنگی و جدال با مرگ بوده است.
تاُمین غذا و رفع گرسنگی از مهمترین دغدغه ای بشر به خصوص در عرصه جدید است. یکی از مهمترین منابع غذای مردم کشاورزی است چرا که بیشتر درصد غذای افراد و منابع معدنی مورد نیاز آنها در گیاهان وجود دارد.
انسان های اولیه با درک این مطلب برای نجات خود تلاس در اهلی ساختن گیاهان کرد. اما امروزه با پیشرفت صنعت و تمدن و ماشینی شدن زندگی در جامعه های مختلف بشری جایگزینی زمین های کشاورزی با ساختمان های مدرن و امکان خاص ... شروع شده و این بشر کنونی حتی به جنگل ها هم رحم نکرده و در جهت هموار نمودن آن می کوشد. با کم شدن زمین زراعی و رشد روز افزون جامعه راهی جز بالا بردن بازده محصول در واحد سطح و پیدا کردن راههایی در رسیدن به این هدف سودمند است. یکی از معضلات و دغدغه های فکری مهندسین کشاورزی بر اثر عواملی چون آفات و بیماری های گیاهی است که امروزه با پیدایش علم گیاه پزشکی به شناخت آفات و بیماری های گیاهی پرداخته و در جهت مبارزه و پیشگیری با این عوامل سوء قدم نهاده و روزنه های جدیدی از امید را برابر چشمان بشر گشوده است.
با همکاری مهندسین و متخصصین کشاورزی و تولید کنندگان این بخش امید است که در رفع موانع بر سر راه بکوشیم و جهانی پر از شادی و نشاط و بدون دغدغه ای برای تمامی انسان های دنیا داشته باشیم.
فصل اول) آشنایی با مکان کار آموزی
تاریخچه :
تاریخچه جهاد کشاورزی ابهر از تاریخ 1380 با ادغام دو مدیریت کشاورزی سابق و جهاد سازندگی سابق بوجود آمد قبلا این دو مدیریت با امورات مشابه و در راستای هم کار می کردند که بیشتر آنها در ارتباط با خدمات رسانی به روستا ئیان و کشاورزان و تولید کنند گان و هدف محرومیت زدایی از روستا و جلو گیری از مهاجرت بی رویه به کلان شهر ها انجام وظیفه نمودند که طبق بررسی هایی انجام شده، تصویب نمایندگان مجلس و دولت با هم ادغام شده و از سال 1380 تحت یک مدیریت واحد بنام مدیریت جهاد کشاورزی به خدمت رسانی خود ادامه می دهند. کلا می توان گفت که این مدیریت پلی است بین کشاورزان و تولید کنندگان و مراکز تحقیقات که تازه ترین یافته علوم کشاورزی با آزمون در مزارع نمونه ترویجی و تحقیقی به دست زارعین منطقه می رد و در این راستا با الهام از همین علوم باعث تولید بیشتر و در آمد بهتر به زارعین و پیش شرط لازم برای حرکت بسوی توسعه پایدار کشاورزی و روستایی توسعه انسانی و مشارکت مردم است در این خصوص تشکیل تشکل ها و توسعه سازمانهای غیر دولتی ، مردمی یک ابزار موثر و کار آمد بحساب می آید و یکی از راههای مشارکت مردم برای ادراه بهتر امور زندگی خود و حل مشکلات اقتصادی و اجتماعی روستا ایجاد تعاونی ها و تشکل های روستایی است.
اهم فعالیت این روایت:
1- کمک به اقتصاد کشور
2- کمک به تولید بهتر و در آمد بیشتر به کشاورز
3- انتقال یافته های جدید به کشاورز
4- به علت اینکه زمین به تعداد ثابت در اختیار زارع بوده در این راستا افزایش تولید در واحد سطح و غذای بیشتر و فراورده های آن هدف است.
5- آموزش مهارت های خود اشتغالی به روستا
6- سازماندهی مراکز و روستائیان و آشنایی به علم روز کشاورز پیشرو
7- توزیع مجلات و جزوات
8- اجرای دوره های کار و دانش
9- برگزاری دورها و کلاس های آموزشی در روستاها
10- استفاده از تکنیکی برتر جهت تولید برتر و رسیدن به خودکفایی غذایی
11- تشکیل کلاس های آموزشی اقتصادی با استفاده از نوار، عکس و فیلم و اسلاید
12- آموزش شواراهای اسلامی روستا
13- مشاوره با مراجعین در خصوص جذب سرمایه جهت ایجاد طرح های در آمد زا
14- بررسی پتانسیل منطقه و ایجاد بستر جهت اجرای طرح های مورد نیاز
15- ایجاد طرحهای آبیاری و تحت فشار و قطره ای جهت استفاده بهتراز آب
16- اجرای طرح یکپارچه و تجهیز و نو سازی مزارع در روستا
17- طرح جایگزین باغات و اصلاح آنها
18- واگذاری اراضی دولتی از طریق طرح های کوچک و بزرگ اقتصادی جهت انجام طرح های کشاورزی
19- آزمایش خاک و آب و بررسی مواد نیاز آن
20- نظارت بر خرید گندم و محصولات تضمینی آزاد بر نیاز زارعین
21- استفاده از کارشناسان فارغ التحصیل رشته ها ی کشاورزی در روستاها
آشنایی با شیوه ها ی جدید ارزیابی طرح های اقتصادی و فنون و روش های اقتصادمندی انگیزه اصلی دولت فعالیت های اقتصادی و صنعتی است. از آنجائیکه برنامه ریزی یک پروژه کاری است که به رشته های مختلف از دانش بشری نیاز دارد و امکانات لازم در مراحل مختلف تصمیم گیری در جریان انتخاب پروژه به مطالعات و تکنولوژی مستمر نیازمند می باشد و از این راستا می توان به رشته کامپیوتر که از اساسی ترین نیازها در جهت توسعه پایدار کشاورزی می توان شمرد و بخش کامپیوتر استخوان بندی این بررسی و محاسبات مربوط را تشکیل می دهد و از اجزای تشکیل دهنده پروژه کشاورزی پایدار و توسعه اقتصاد در این مورد را شامل می گردد. و قطعا بدون دانش کامپیوتر پیشبرد مسیر نخواهد بود برای اینکه کشورها در ردیف کشور های تخصصی و پیش قزاول قرار گیرند به این دانش اهمیت بیشتری قایل شوند.
( ارزشیابی بخش های مرتبط با رشته کار آموزی )
سن گندم eurygaster integriceps
امروز مهندس مقصودی سرپرست کار آموزی بنا به شرایط آب و هوایی که زمان ریزش سن ها ی گندم از زیر گون ها و چون سن از آفات مهم اقتصادی مزارع گندم است. و مبارزه با سن به عهده وزارت کشاورزی و عمران روستایی است به معرفی آن پرداخت
شکل شناسی و معرفی خود حشره کامل : حشره کامل که به طول 12-13 MM و عرض حدود 6 MM دیده می شود و رنگ آن متغیر خاکستری تا قهوه ای مایل به سیاه است. سینه اول بزرگ و ذوزنقه ای است و شاخک ها 5 بندی است خرطوم آن نسبتا بلند و در حال استراحت زیر بدن قرار می گیرد. ؟؟؟ ها فوق العاده طویل و بر جسته و بالها را می پو شانند.
تشخیص نر و ماده از هم: تشخیص نر و ماده از هم در سم پاشی اهمیت دارد زیرا که ماده ها تخم گذاری کرده و بر تعداد آنها می افزاید. نرها انتهای آنها و آخرین بند شکم به صورت ذوزنقه ای است. و با فشار دادن دست فرو می رود ولی در ماده حالتی شبیه ژلاتین وجود دارد و با فشار دادن دوباره به حالت اولیه بر می گردد.
زیست شناسی : سن گندم زمستان را به صورت حشره کامل در زیر بوته های گون و درمنه زمستان گذرانی می کنند دارای 5 مرحله پورکی است. تخم کروی و به قطر 0/7 MM است تخمها هسته ای و معمولا 16-10 عدد روی برگها گذارده می شوند و توسط ماده ای چسبناک روی برگها می چسبند.
طرز خسارت: نیش خود را در برگها و دانه ها فرو کرده و با تغذیه از آن موجب خسارت می شود.
طرز تشخیص و مبارزه: برای تعیین زمان با کادر و شمارش نر و ماده زمان مبارزه را مشخص کرده و از سم های دیپرتکس 80 درصد و دلتامترین استفاده می کنیم.
نمونه برداری
مدیریت جامع تلفیقی (IPM) هر آفتی به دلایل اکولوژیکی ، اقتصادی و حشره شناسی کاربردی یابد با آگاهی قابل قبول از میزان جمعیت آفت در مزرعه صورت گیرد و موفقیت در اجرای مدیریت تلفیقی بستگی به برآورده صحیح جمعیت آفت دارد.
برآورد جمعیت سن گندم غلات در مزرعه تور و کادر صورت می گیرد. برای مرحله سن مادر و پوره ها در تمامی ساعات روز می توان از کادر(1*1) متر یا (0/5*0/5) متر استفاده نمود،به طوری که در قطعه ی حداکثر 5 هکتاری بصورت ضربدر در هر قطر مزرعه 100 کادر بصورت تصادفی به کار می بریم.
در صورت استفاده از کادر (0/5*0/5 ) . هر 4 کادر معدل یک متر مربع خواهد بود. استفاده از کادر برای نمونه برداری در مرحله سن مادر الزامی است.
در سال زراعی 1383_84 براساس هماهنگی بین سازمان حفظ نباتات و موسسه تحقیقات گیاه پزشکی ، هر 5 بار تور زدن با تور جدید ( تور با قطر داخلی 35 سانتی متر) معادل یک متر کادر و به دلیل توزیع فضایی تجمعی سن غلات 50 با تور زدن معدل 10 متر کادر خواهد بود. بنا براین ضروری است برای بر آورده جمعیت در قطعات 5 هکتار یا کمتر به فاصله هر 10قدم طبق الگوی *( ضربدری ) در دو قطر 50 بار تورزنی با زاویه 180 درجه انجام و آنرا معدل 10 متر مربع کادر بدانیم ( بنا بر این تمامی روش های قبلی نمونه برداری 10 تور و همچنین تورهای با قطر داخلی کمتر یا بیشتر از تور استاندارد کلن لم یکن تلقی می گردد و نباید در بر آورده جمعیت سن غلات از این تاریخ ملحوظ گردد.) برای سنین پورگی 3 و بالاتر از تور استفاده می گردد. در مراحل تخم ، پوره و پوره 2 باید از کادر استفاده نمود.
زمان صحت تور زنی : صبح ها تا ساعت 10 صبح و بعد از ظهر ها از ساعت 5 تا نزدیک غروب آفتاب می باشد. بدیهی است در صورت وجود باد ، باران، رگبار، سرما، و غیره نباید از تور برای تخمین جمعیت استفاده کرد.
تذکر: لازم است هر فرد شبکه مراقبت سن غلات در یال زراعی جاری یک دفتر و فرم بازدید روزانه به همراه داشته باشد و تمامی اطلاعات روزانه مهم در ارتباط با فنولوژی ، تراکم ، سمپاشی و... آفت و مزرعه را در ان یادداشت نماید.
مبارزه شیمیایی در مناطق تجمع سن های بالدار نسل جدید در حال برگشت به کوه:
سطح این مناطق بسیار محدود و معمولا در حاشیه دشت های الوده به سن و کوهپایه ها قرار دارند.تراکم آفت در این نقاط ناگهانی به نحو بسیار چشمگیر افزایش می یابد. ( زمان توقف تا پرواز به ارتفاع کوه معمولا چند ساعت تا حداکثر 2 روز است، و این پدیده در روز های پایانی فصل مبارزه اتفاق می افتد). در صورت شناسایی این نقاط توسط شبکه مراقبت محل تجمع سن های نسل جدید می بایست بلا فاصله و سریعا مبارزه گردد. در صورت شناسایی ، مساحت این نقاط در حدود 1/100 (یک صدم) سطح مبارزه در هر استان است و باید با هماهنگی سازمان حفظ نباتات ( ستاد تهران) انجام گیرد . ار آنجائیکه این روش افدامی برای کاهش جمعیت آفت برای سال آتی است.
مبارزه عمومی بوده و در میزان مبارزه معمول سالانه نباید منظور گردد ولی ضروری است مقدار مصرف سم و سطح مبارزه بطور جداگانه به سازمان حفظ نباتات اعلام گردد.
سوسک سیاه گندم zabrus tenebriades
در ایران از روی گندم، جو و چاودار از استان های شمالی و شرقی جمع آوری شده است. لاروها از برگ و حشرات کامل از گل و دانه های شیری گیاهان میزبان تغذیه می کنند.خسارت لارو روی جوانه های گندم مشاهده می شود و برگهای جوان روی زمین می خوابند این خسارت به صورت لکه لکه در مزرعه دیده می شود.
مشخصات ظاهری: حشره کامل به رنگ
اثرات سرما زدگی روی گیاهان به خصوص درختان میوه:
اثرات ناشی از سرما زدگی بر روی گیاهان به گونه ای است که گاهی با بیماری اشتباه گرفته می شود . سرما بر روی درختان باعث از بین رفتن سرشاخه ها و پیچیده شدن برگ ها می شود طوری که گیاه را ضعیف کرده و باعث ریزش برگ های جوان یا آسیب به آن می شود . بر روی جوانه های تازه رسیده و باز شده هم تاثیر می گذارد و آنها را از بین می برد و مانع از باز شدن آنها می شود و اگر هم باز شود توان تولید میوه را نخواهد داشت. رگبارهای تند بهاری هم باعث ریخته شدن شکوفه ها و برگها و ترک خوردن تنه ی درختان می شود. سرمای دیررس هم باعث از بین رفتن و کوچک ماندن میوهای در حال رشد می شود.
مبارزه:
1- بهترین راه، پیشگیری از ایجاد حالت های فوق است زیرا که درختان سرما زده راه درمان ندارند.
2- کاشتن درختان در محل های مناسب.
3- انتخاب محل های مناسب احداث باغ طوری که در جهت سرما نبوده و در بلندی ها نباشد که سرما مستقیما بر روی درختان تاثیر بگذارد.
نمونه ای از خیار که سفیدک حقیقی همراه با مینوز را داشت:
از یکی گلخانه های اطراف هیدج نمونه ای آورده شد که سفیدک سطحی را توام با مینوز داشت که باعث خسارت شدید شده است.
سفیدک حقیقی یا سطحی: در این بیماری قارچی در صورت مساعد بودن شرایط آب هوایی ( هوای خنک و مرطوب) در تمامی اندامها بویژه برگها پوشش سفید رنگ تا خاکستری روی اندامها دیده می شود. که کنید های شفاف شبکه ای شکل و زنجیره یاست و با تولید هاستوریم از گیاه تغذیه می کنند و باعث ضعف آن می شود و با اشغال سطح سبز گیاه از قدرت فتو سنتز آن می کاهد.
مبارزه: استفاده از گونه های مقاوم – بهداشت زراعی و تهویه ی مناسب و استفاده از سموم گوگردی و کاراتان.
مینوز مارپیچی:
مینوز که یکی از آفات شایع است و دامنه ی میزبانی زیادی دارد در حالت پورگی – لارو وارد نسوج گیاهی شده و دالانهایی ایجاد کرده و با قطع آوند ها موجب خسارت می شود و برگ ها را ضعیف می کند لارو آن به حالت ورمی فرم است و بیشتر در این حالت خسارت ایجاد می کند و بعد از تغذیه ی کامل ، دالان ها را سوراخ کرده و در شرایط مختلف 2-4 نسل دارد.
مبارزه: چون مینوز در زیر لایه های اپیدرمی تغذیه می کند ، از سموم تماسی سریع التاثیر و ضربهای استفاده می شود.
نکته: در گلخانه قبل از استفاده از هر سمی باید به دوره ی کارنس آن توجه کرد و آن را رعایت نمود.
مینوز مارپیچی در گیاهان جالیزی ( مخصوصا خیار ) بصورت مگس هایی به رنگ قرمز و زرد دیده می شود.
دسته بندی | علوم پزشکی |
بازدید ها | 2 |
فرمت فایل | doc |
حجم فایل | 30 کیلو بایت |
تعداد صفحات فایل | 29 |
مقاله بررسی بیماری های معده و دئودنوم در 29 صفحه ورد قابل ویرایش
معده، استاع J- شکلی از دستگاه گوارش است که در قسمت پروکسیمال توسط اسفنکتر تحتانی مری و در قسمت دیستال توسط اسفنکتر پیلور احاطه شده است. معده به چهار ناحیه تقسیم میشود. کاردینا، ناحیه گذر نسبتاً نامشخصی است که از محل اتصال مری به معده تا فوندوس امتداد دارد. فوندوس به سمت بالا برآمدگی یافته و بالاتر از کاردیا قرار میگیرد. این قسمت در امتداد بادی (تنه) معده قرار دارد. تنه با چینهایی طولی به نام روگا مشخص میگردد. آنتروم که دیستالترین ناحیه معده است، از شیار زاویهای آغاز شده و تا پیلور ادامه دارد؛ پیلور، ماهیچهای حلقوی است که در محل اتصال معده به دوئودنوم قرار گرفته است.
معده توسط مخاطی از سلولهای استوانهای پوشیده شده است و در زیر این پوشش، زیر مخاطی از بافت همبند قرار دارد. زیر همه اینها، لایههای ماهیچه صاف مایل داخلی، حلقوی میانی و طولی خارجی قرار دارند که توسط سروزا پوشیده شدهاند. عصبدهی پاراسمپاتیک معده توسط تنههای قدامی و خلفی عصب واگ صورت میپذیرد، در حالی که عصبدهی سمپاتیک آن توسط اعصاب سمپاتیکی صورت میگیرد که که از گانگلیونهای سلیاک منشأ گرفته، همراه با عروق خونی تغذیه کننده معده طی مسیر نموده و به معده میآیند. نمای میکروسکوپی مشخصه معده،از سلولهای سطحی استوانهای شکل حاوی موکوس و حفرات انگشتی شکلی که همان غدد معدی هستند تشکیل شده است؛ این غدد در نواحی مختلف معده تغییر میکنند. ناحیه اکسینتیک یا تولیدکننده اسید معده، در فوندوس و تنه واقع است؛ غدد معدی این نواحی، حاوی سلولهای پاریتال مشخصی هستند که به ترشح اسید و نیز فاکتور داخلی میپردازند. این غدد همچنین حاوی سلولهای اصلی غنی از زیموژن که وظیفهشان سنتز پپسینوژن است و نیز حاوی سلولهای درونریز شبه انتروکرومافینی هستند که هیستامین ترشح میکنند. غدد آنتروم، سلولهای اندوکربن متفاوتی دارند؛ این سلولها، سلولهای G ترشح کننده گاسترین و سلولهای D ترشح کننده سوماتوستاتین که در مجاورت نزدیک سلولهای G قرار دارند، میباشند.
دوئودنوم که قسمت اول روده باریک میباشد، قوس C- شکلی را در اطراف سرپانکراس تشکیل میدهد. دوئودنوم در ناحیه پروکسیمال، به پیلور و در ناحیه دیستال، به ژژونوم محدود میگردد. اولین قسمت دئودنوم، بولب دوئودنوم است که شاخص مخاطی مشخصی ندارد، در حالی که بقیه قسمتهای دوئودنوم، چینهای حلقوی مشخصی دارند که سطح ناحیه مورد نیاز جهت فرآیند هضم را افزایش میدهند. دئودنوم همانند معده از مخاط، زیر مخاط،لایه ماهیچهای و سروزا تشکیل شده و الگوی عصبگیری آن نیز با معده تشابه دارد. مخاط از سلولهای استوانهای با نمایی پرزدار تشکیل شده و در زیر آن، غدد زیرمخاطی برونر قرار دارند. این غدد به ترشح مایعی غنی از بیکربنات میپردازند که جهت آغاز خنثیسازی اسید معده مورد نیاز است.
ترشحات مخاطی و عوامل محافظتی معده و دوئودنوم
معده با ترشح آب، الکترولیتها، آنزیمها و گلیکوپروتئینها، کارکردهای فیزیولوژیک گوناگونی از خود ارایه میدهد. این کارکردها عبارتند از آغاز نمودن هضم پروتئینها و تری گلیسریدها، آغاز نمودن فرآیند پیچیده جذب ویتامین B12 و ممانعت از ورود میکروارگانیسمها. ترشح اسید در سلولهای پاریتال واقع در غدد اکسینتیک فوندوس و تنه معده صورت میگیرد. این سلولها از سه مسیر مختلف تحت تحریک قرار میگیرند تا به ترشح اسید بپردازند. مسیر نوروکرین از طریق عصب واگ سبب آزادسازی استیل کولین میگردد، مسیر پاراکرین از طریق آزادسازی هیستامین از ماستسلها و سلولهای شبه انتروکرومافین واقع در معده عمل مینماید و مسیراندکرین از طریق آزادسازی گاسترین از سلولهای G واقع در انتروم به اعمال اثر میپردازد. هر یک از این ترانسمیترها، گیرنده خاصی دارند که بر روی سطح قاعدهای- جانبی سلول پاریتال قرار گرفته است. تحریک این گیرندهها به فعال شدن سیستم های پیام بر ثانویه داخل سلولی میانجامد: گاسترین و استیل کولین سبب انباشت داخل سلولی کلسیم میشوند، درحالی که هیستامین سبب میگردد تا پروتئین G تحریکی (Gs) به فعالسازی آدنیلات سیکلاز پرداخته و آن نیز به نوبه خود به تولید آدنوزین مونوفسفات حلقوی میپردازد. این پیامبرهای داخل سلولی، سپس پروتئین کیناز را فعال میکنند و پروتئین کیناز نیز پمپ پروتنی یا همان آنزیم H+, K+ - ATPase را که در سطح رأسی سلول پاریتال قرار دارد، فعال مینماید تا از طریق مبادله یونهای K+ با H+، به ترشح یونهای هیدروژن بپردازد. پروستاگلاندینها و سوماتوستاتین از طریق اتصال به گیرندههایی که از طریق پروتئین G مهاری (Gi) مانع از فعالیت آدنیلات سیکلاز میشوند، جلوی کارکرد سلولهای پاریتال را میگیرند. سوماتوستاتین، از ترشح گاسترین نیز ممانعت به عمل میآورد. جهت تبدیل پپسینوژن ترشح شده از سلولهای اصلی معده به پپسین، اسید مورد نیاز است. پپسین، آنزیم پروتئولیتیکی است که در Ph بالاتر از 4 غیرفعال میباشد. سلولهای پاریتال به ترشح فاکتور داخلی نیز میپردازند؛ این فاکتور، گلیکوپروتئینی است که در جذب B12 نقش مهمی ایفا می نمایند.
فیزیولوژی حرکتی معده و دوئودنوم
با در نظر گرفتن شاخصهای الکتروفیزیولوژیک و کارکردی، میتوان معده را به دو جزء کارکردی تقسیم نمود. معده پروکسیمال که از فوندوس و یک سوم پروکسیمال تنه تشکیل شده است، به عنوان مخزنی برای محتویات وارد شده به معده عمل مینماید، در حالی که معده دیستال، غذا را آسیاب نموده، مخلوط کرده و دستهبندی مینماید. ماهیچه صاف معده پروکسیمال، انقباضات تونیک ویژهای دارد. این روند، امکان پذیرش غذا توسط معده را فراهم میسازد به این صورت که در پاسخ به ورود غذا و مایعات، فوندوس شل شده و فشار داخل معدی کمی افزایش مییابد. این ویژگی منحصر به فرد، در اثر واگوتومی پروکسیمال یا تنهای، از بین میرود. در مقابل، ویژگی معده دیستال، تولید امواج منظمی با فرکانس سه بار در دقیقه است؛ این امواج، پتانسیلهایی خلال غشایی هستند که از ناحیه ضربانساز واقع در بخش میانی انتهای منشأ گرفته و سپس به صورت دایرهوار در جهت دیستال و به سمت پیلور انتشار مییابند. برخلاف آنچه که در مورد قلب مشاهده میشود، در معده فعالیت الکتریکی به صورت میوژنیک انتشار مییابد و هیچگونه ناحیه ویژه و آناتومیک ضربان ساز و یا فیبرهای هدایت کنندهای وجود ندارد.
فعالیتهای حرکتی معده و دوئودنوم در موقعیتهای ناشتا و غذا خورده، بسیار متفاوتند. درحالت ناشتا، فعالیت حرکتی معده در قالب الگویی از تغییرات دورهای تحت عنوان کمپلکس حرکتی مهاجر (MMC) صورت میپذیرد که به طور مشخص هر 90 تا 120 دقیقه رخ میدهند. کمپلکس حرکتی مهاجر، در معده آغاز گردیده و در طول روده باریک به سمت پایین مهاجرت مینماید. بلافاصله پس از خوردن یک وعده غذایی، فعالیت حرکتی معده و روده باریک، از الگوی ناشتا به الگوی غذاخورده تغییر مییابد. این نوع فعالیت، فعالیت انقباضی نامنظمی است که مدت تداوم آن، بسته به محتویات وعده غذایی خورده شده تغییر میکند.
تخلیه معده از غذاهای جامد و مایعی که با یکدیگر مخلوط شدهاند، حاصل تداخل عمل میان شل شدن فوندوس، انقباضات آنتروم، مقاومت پیلور، انقباضات دوئودنوم ونیز ترکیب و حجم وعده غذایی است. ابتدا طی فرآیندی که مایعات را از معده وارد دئودنوم میکند، مایعات از معده تخلیه گردیده و حجم غذای موجود در معده کاهش مییابد. سپس بخش جامد غذا، به کمک انقباضات معدی به سمت آنتروم به پیش رانده شده و در آنجا تحت تأثیر انقباضات پرقدرتی قرار میگیرد تا مواد غذایی جامد قبل از تخلیه از راه پیلور، در اثر سایش با یکدیگر، ابعادی به اندازه 1 میلیمتر یا کمتر پیدا کنند. نقایض تنظیمی دستگاه گوارش میتوانند در سطح سیستم انقباضی ماهیچه صاف، شبکه میانتریک یا سیستم عصبی خارجی پدید بیایند.
عوارض
زخمهای پپتیک خونریزیدهنده
شایعترین علت خونریزی GI فوقانی، بیماری زخم پپتیک است؛ این خونریزی در 15 تا 20 درصد بیماران مبتلا، رخ میدهد. با وجود آنکه در 80 درصد موارد، خونریزی خود به خود متوقف میگردد، اما مرگ و میر ناشی از خونریزی این زخمها، 6 تا 7 درصد میباشد. اصلیترین عامل خطرزای مسبب خونریزی از زخم، مصرف NSAIDها است. بیماران دچار خونریزی از زخم پپتیک، با شکایتهایی چون هماتمز، ملنا یا هماتوشزی مراجعه میکنند؛ اغلب اوقات، پیش از وقوع علایم مذکور، هیچگونه دردی احساس نمیگردد. موارید که سبب ضعیف شدن پیش آگهی خونریزی میشوند عبارتند از عدم تعادل همودنیامیک به هنگام مراجعه، مشاهده خروج خون قرمز روشن از رکتوم یا از لوله نازوگاستریک، سن بیشتر از 60سال، نیاز به ترانسفوزیونهای پیاپی و افزایش تعداد بیماریهای زمینهای طبی. تمامی بیماران دچار خونریزی از GI فوقانی، باید هر چه زودتر تحت اندوسکوپی قرار بگیرند؛ زیرا این کار هم امکان مداخلات درمانی را فراهم میکند و هم امکان تعیین پیشآگهی خونریزی مجدد را میسر مینماید. میزان خونریزی مجدد، تقریباً به صورت زیر است: 5 درصد درزخمهایی که قاعده تمیز دارند، 10 درصد در زخمهایی که نقاط مسطح دارند و 55 درصد در زخمهایی که حالت نشتی یا فورانی دارند. میزان خونریزی مجدد و مرگ و میر در بیمارانی که زخمهای بزرگتر از 1 تا 2 سانتیمتر دارند، بیشتر است. درمان اندوسکوپیک با استفاده از روشهایی چون انعقاد دوقطبی یا انعقاد حرارتی و تزریق اپینفرین، به طور آشکاری باعث کاهش مرگ و میر، کاهش مدت بستری در بیمارستان، کاهش دفعات ترانسفوزیون خون و کاهش نیاز به جراحی اورژانس گردیده و پیشآگهی را در بیماران دچار زخمهای خونریزی دهنده بهبود میبخشد.
از آنجا که اکثر خونریزیها در فاصله 3 روز از اولین حمله رخ میدهند، لذا بیماران دچار خونریزی فعال یا بیمارانی که دارای نشانههای خونریزی هستند (نشانههایی چون نقاط رنگدانهدار موجود در حفره زخم یا موجود در لخته)، چنانچه در این 3 روز، وضعیت پایداری داشته باشند، میتوانند مرخص گردند. از آنجا که پیشآگهی بیماران دچار زخمهای با قاعده تمیز، عالی است، این بیماران میتوانند تا 24 ساعت پس از مراجعه مرخص شوند. تقریباً 20 درصد بیماران، پس از درمان آندوسکوپیک، دچار خونریزی مجدد میشوند که 50 درصد اینها میتوانند با موفقیت، تحت درمان مجدد قرار بگیرند. بقیه آنها نیز کاندید مداخل جراحی خواهند بود؛ ولی چنانچه خطر جراحی، بسیار بالا در نظر گرفته شود، میتوان آنها را حین آنژیوگرافی، از طریق تزریق داخل شریانی وازوپرسین یا روشهای آمبولیزاسیون، ردمان نمود. جراحی، عموماً جهت به کنترل درآوردن عروق خونریزی دهنده انجام میپذیرد. در حال حاضر، در چنین وضعیتی، از نقش جراحی به عنوان آخرین حربه درمانی زخم، کاسته شده است. پس از آنکه درمان اولیه زخمهای خونریزی دهنده، به اتمام رسید، زخم باید تحت درمان ضدترشحی که قبلاً ذکر گردید، قرار بگیرد.