دسته بندی | روانشناسی و علوم تربیتی |
فرمت فایل | doc |
حجم فایل | 42 کیلو بایت |
تعداد صفحات فایل | 68 |
تحقیق خلاقیت در کودکان (بررسی نیازها و خصوصیات کودکان ۴ تا ۶ ساله و طراحی مبلمان کار هنری برای آنان) در 68 صفحه ورد قابل ویرایش
فهرست مطالب
مقدمه ?
شناسایی مشکل ?
انگیزة درونی ?
قلمرو مهارتها ?
محل تقاطع خلاقیت ?
تعیین هدف ?
شرح مسئله ?
محدودیتها ?
تحلیل نیاز ?
بررسی مقدار نیاز به محصول ?
هدف ایجاد نیاز در محصول ?
نمودار رشد ذهنی کودکان ??
پرورش حواس کودکان ??
خلاقیت و سازندگی در سنین پیش دبستانی ??
پرورش خلاقیت از طریق هنر ??
فعالیت هنری ??
رشد بازنمایی دو بعدی ??
رشد طراحی ??
رشد نقاشی ??
مشخصات نقاشی خوب برای کودکان ??
نقش نقاشی در پرورش خلاقیت کودکان ??
چرا کودکان نقاشی می کنند ??
تفریح کودکان ??
اهمیت خلاقیت و تخیلی برای کودکان ??
سرگرمی کودکان ??
بازی ??
اهمیت بازنمایی ??
تعاریف خلاقیت و تخیل ??
ارتباط بین خلاقیت و تخیل ??
ویژگی های خلاقیت در کودکان ??
ارتباط خلاقیت و بازی ??
بازی و اهمیت آن ??
اهمیت محیط مناسب ??
سازماندهی دسترسی به فضا و منابع ??
آنالیز اجتماعی ??
شناخت استفاده کنندگان (User Analysis) 55
شناخت گروه استفاده گر اول (کودک) ??
وندالیزم (Vandalism) 59
نقش تربیت در شخصیت کودک ??
نشانه های خلاقیت در کودک ??
شناخت گروه استفاده گر دوم (والدین) ??
نقش مادران ??
نقش پدران ??
روابط اجتماعی ??
شناخت گروه استفاده گر سوم ??
مقدمه:
اگر بزرگسالانی خلاق و با قوة تخیل میخواهیم باید از سالهای اولیة زندگی آنها برای این کار برنامهریزی کنیم. ما کودکان را برای زندگی تربیت میکنیم و هر خصوصیتی را که در این سن در آنان تشویق کنیم با آنان میماند. اگر خلاقیت و قوة تخیل آنان را تشویق نکنیم کودکان به بزرگسالانی خلاق بدل نمیشوند.
کار و فعالیت هنری کودکان در ایجاد فرصتهایی بمنظور ابراز خلاقیت اهمیت حیاتی دارد.
در نظر گرفتن تنوع وسایل و امکانات دار اتاق کودک به دلیل استفادة طولانی مدت از اهمیت بسیاری برخوردار است. کودکان به نقاشی و حجمسازی بسیار علاقه مندند و دوست دارند وسایلی را که در اختیار دارند رنگی کنند، مثل نقاشی کردن روی دیوارهای اتاقشان. گاهی این مسئله باعث ایجاد اضطراب و نگرانی در خانوادهها میشود: اما باید دقت کرد که کودکان را از انجام این کار نهی نکنیم و فضای لازم را برای انجام این کار برای او فراهم کنیم.
تحقیقات نمایانگر آن است که هوش و استعداد، خلق و خو و شخصیت، قدرتها و مهارتها در سالهای اول زندگی شکل میگیرد. در مرحلة بعدی، رشد انسان بیشتر در جهت کمی است تا کیفی. لذا هر قدر محیط زندگانی کودک غنیتر، سالمتر و آگاهانهتر باشد، هوش کودک بیشتر و رفتار او متعادلتر خواهد بود و در اینجا ضرورت استفاده از فضای کار و فعالیت مناسب که کودک را به سمت و سویی مناسب سوق دهد، ضروری به نظر میرسد.
شناسایی مشکل:
کودکان ظروف خالی نیستند. آنها عقاید و افکار و آرزوهای خود را برای آفریدن دارند. مسئولیت ما این است که مهارتهای فعلی کودکان و درک آنها را رشد دهیم و با ایجاد فرصتهای تازه این مهارتها را گستردهتر کنیم تا نگرشها، مهارتها و دانش آنها در زمینة تجارب گسترده و وسیعتر رشد کند.
برای کمک به کودکان در جهت نیل به خلاقترین مرحلة ممکن برای آنها کافی نیست مهارتها را به آنها آموزش دهیم یا فرصتهایی برایشان به وجود آوریم تا استعدادهایشان را گسترش دهند. همچنین کافی نیست عادات خوب کارکردن را به آنها بیاموزیم. باید به آنها کمک کنیم تا نقاطی را که علایق و مهارتهایشان منطبق میگردند یعنی محل تقاطع خلاقیت خود را تشخیص دهند.
در این محل قلمرو مهارتهای کودک و مهارتهای تفکر خلاق وی بر روی علایق درونی وی منطبق میشوند. این ترکیب پرقدرتی است زیرا جایی است که کودک به احتمال بسیار زیاد خلاق خواهد بود.
کودکان به فضای کافی برای کار کردن و منابع در دسترس نیاز دارند تا بتوانند از تجاربی که به آنان ارائه میشود بیشترین بهره را ببرند. فضای خانه به دلیل مأنوس بودن محیط آن برای کودک، در او احساس امنیت ایجاد میکند. از این رو در نظر گرفتن فضایی جهت انجام کارهای هنری، امکان رشد و پرورش خلاقیت و در عین حال ایجاد انگیزه و اشتیاق در کودک را فراهم میآورد.
کودکانی که دارای فضاها و وسایل شخصی هستند، کودکان تواناتر و با اعتماد به نفس بیشتری خواهند شد. آنها یاد میگیرند که وسیله مربوط به خودشان است و آنها هستند که از آن استفاده میکنند، پس میآموزند چطور با آن برخورد کنند و حتی چطور در حفظ و نگهداری آن بکوشند.
مبلمان کارهنری فضایی مناسب در اختیار کودک قرار میدهد که به راحتی به انجام فعالیتهای خویش بپردازد. در اختیار قرار گرفتن این فضا شخصی برای کودک حس استقلال طلبی را در او پرورش داده و باعث ایجاد نظم و ترتیب در امور شخصی او میشود.
در نتیجه طراحی مبلمان کار هنری باید به گونهای باشد که در عین رعایت اصول ارگونیکی، میل و رغبت به انجام فعالیتهای هنری را نیز در کودک افزایش میدهد.
تعیین هدف:
جملة هدف: طراحی مبلمان کار هنری (نقاشی، حجمسازی و کاردستی) اتاق کودکان پیش دبستانی.
شرح مسئله:
بررسی نیازها و خصوصیات کودکان 4 تا 6 ساله و طراحی مبلمان کار هنری برای آنان
احتیاجات:
- استفادة شخصی کودک
- تشویق به رعایت نظم و ترتیب در امور
- ایجاد حس رضایت و راحتی
- پرورش خلاقیت
محدودیتها:
- محدودیت فضای قرارگیری: یکی از محدودیتها، محدودیت فضایی است. این محدودیت به علت شکل خانههای امروزی به وجود آمده است؛ خانههای کوچک با اتاقهای کوچک.
- اقتصادی بودن: بیشتر خانوادهها تمایل دارند محصولی را که برای فرزند خود خریداری میکنند بتوانند به مدت طولانیتری استفاده کنند و این به دلیل هزینة اولیهای است که متقبل میشوند.
ویژگیهای مورد نیاز:
- تطبیق با ابعاد بدنی کودک
- امکان دسترسی کودک به قسمتهای مختلف مجموعه
- جلب توجه به سبب زیبایی و قابل قبول بودن طرح
- انصای حس مالکیت کودک
- تعدیل حس استقلال طلبی
تحلیل نیاز:
تسهیلات عامل بسیار مهم در پیشبرد برنامة کیفی کودکان است. باید محل کافی برای نگهداری کارهای هنری، ابزار و وسایل، کارهای ناتمام و ارائة نمونة موجود باشد.
قطعاً برای بهبود نقاشی کودکان به ابزارهای انگیزش، کمک و تجزیهزا نیازمندیم و مسئولیت فعال نمودن این تجربهها در قسمتی به عهدة فضا و ابزار مناسب است.
امتیاز مکاشفه در محصول:
مبلمان کارهنری امکان مکاشفه و لذت در نقاشی و همچنین افزایش امکان تخیل را به کودکان میدهد. در عین حال مسئولیت فعال نمودن جنبة هنری کودک را تا حدودی بعه عهده میگیرد. چنان چه این فضا هدفمند طراحی شود کودک را به اندازه کافی درگیر مینماید و فرصتهای گوناگونی را برای کشف، آزمایش، انتخاب، سازماندهی و احساس در کودک ایجاد میکند.
بررسی مقدار نیاز به محصول:
انسان هیچ گونه عملی را بدون احساس نیاز به آن انجام نخواهد داد ولی در بعضی موارد برخی از نیازها باید در شخصی ایجاد شده و یا به صورت یک امتیاز ویژه به شخص اهداء گردد. باید گفت که کودک با یک تکه کاغذ پاره یا دیوار خانه و یک مداد ساده نیاز نقاشی کردن خود را به هر نحو ممکن بیان میدارد و این نکته به نظر غیر قابل کتمان میآید ولی محصول میتواند با توجه به هدفی خلاقه – آموزشی نوعی نیاز در شخص ایجاد کنند. کودک با این محصول ارتباط رفاهی و حسی برقرار میکند و محصول از جنبة تزئینی خود خارج شده و یکی از وسایل ضروری وی میگردد.
هدف ایجاد نیاز در محصول:
برای پرورش استعدادهای گوناگون کودک باید موقعیتهای فراهم آورد تا امکان خلق تفکرات و تمایلات عینی میسر گردد.
وقتی کودک امکان نقاشی کردن در حالتهای مختلف و دسترسی به انواع ابزارهای مورد نیاز خود را دارد میتواند بیش از هر چیز از نقاشی و دیگر فعالیتهای هنری خود لذت ببرد.
محصول میتواند ارزشی و احترام به کودک را تداعی نماید و لذت استفاده از محصول را در او ایجاد کند.
سلسله مراتب نیازهای کودک عبارتست از:
1- نیازهای جسمانی یا فیزیولوژیک:
نیازهای جسمانی کودک عبارت از غذا و خواب است.
2- نیازهای ایمنی:
حفظ کودک از عوامل محیطی مضر مانند بیماری، سرما و… جزء این نیاز محسوب میشود.
اهداف آموزش هنر به کودکان بدین قرار است:
1- تقویت اعتماد به نفس
2- پیشرفت دادن مهارتهای دسته ساز
3- افزایش معلومات
4- لذت بخش بودن برای کودک
پرورش خلاقیت از طریق هنر
امروز همه متخصصان تعلیم و تربیت اذعان دارند زمانی یادگیری به بهترین نحو انجام می گیرد که توام با عمل باشد. هنر و فعالیت های هنری بهترین فرصت را برای یادگیری بهتر فراهم می آورد. هنر نه تنها منجر به یادگیری عمیق تر می گردد، بلکه در ایجاد خود پنداره مثبت در افراد و افزایش توانایی قدرت تخیل و خلاقیت در آن ها موثر است. اولین بار افلاطون درباره " آموزش از طریق هنر" سخن گفت و طرح داد. یونانیان اعتقاد داشتند تنها عاملی که می تواند سبب سازش درونی و اجتماعی انسان ها شود، هنر است.
به گفته افلاطون حساسیت هنری زیر بنای تعادل روانی است. امروز " آموزش از طریق هنر" طرف داران خاص خود را دارد( مندکا 1996).
هنر یک فرد از طریق احساسات هنری او بروز می کند. یک اثر هنری که ترکیبی از مضمون، شکل و بیان است، کلبه ابعاد روحی و روانی فرد را تحت تاثیر قرار می دهد. ارتباط مستقیم با هنر دامنه ادراک را گسترش داده، تخیلات را پربارتر و به روند ترکیبی و تحلیلی ذهن عمق می بخشد.
مضمون یک اثر هنری، هنجارهای اخلاقی، نگرش و حساسیت های اجتماعی را تحت تاثیر قرار می دهد. هنر می تواند نیازهای کودکی را که نسبت به زندگی روزمره خود بی تفاوت شده است. برآورده کند.
هنر انسان را قادر به درک علت و معلول کرده و علت و معلول را طوری آسان جلوه می دهد که انسان با مشاهده آن احساساتش را بروز می دهد. هنر به انسان اجازه می دهد نمایش زندگی را حس کرده و آینده خود را در آن بیابد. همه افراد به وسیله حواس هنری می توانند به طور صحیح آموزش ببینند. تحلیل بحث هنر بر روی انسان حائز اهمیت است. پیشرفت انسان در پذیرش و خلق آثار هنری است. روان شناسان بر ویژگی های مشترک افراد مختلف در زمینه مهارتهای هنری تاکید می کنند. وقتی افراد چیزی را خلق می کنند، از شم هنری، تفکرات واگرا و توانایی بیانی خود استفاده می کنند و بدین ترتیب به طور طبیعی احساسات و تفکرات خود را به دیگران منتقل می کنند. این ویژگی ها جنبه های متفاوتی از فعالیت های هنری را تشکیل می دهند و به طور خود جوش در تفریحات و بازی های دوران کودکی بروز می کنند. اما تحت تاثیر آموزش هم نوایی به جای آموزش فعال، توسعه فعالیت های هنری به سرعت از بین می روند.
انجام کارهای هنری از جوانب مختلف، موجب افزایش خلاقیت کودکان می شود. برخی از نتایج این مساله عبارتند از:
- کودکان در جریان آشنا شدن با دنیای هنر، بر وسعت تجربیات خود می افزایند.
- کودکان در روند انجام کارهای هنری مجبور به اتخاذ تصمیم های مختلفی می شوند و این امر جریان تصمیم گیری را برای آن ها به صورت امری ساده در می آورد.
- آشنایی با حل مساله یکی دیگر از تبعات انجام دادن کارهای هنری توسط کودکان است. مهارت یابی در حل مساله به آن ها کمک می کند تا مسایل ذهنی و فیزیکی خودشان را ساده تر حل کنند.
- کودکان در روند آشنایی با رشته های مختلف هنری از تفکر تخیلی بهتری برخوردار خواهند شد.
بر اساس ماده 31 اعلامیه حقوق بشر خلاقیت و تخیل با هنر مرتبط است. بر اساس این ماده از اعلامیه، هنر عبارت است از: گستره بیان "خود" به نحوی خلاق و تخیلی، توسط همه مردم، از فرهنگ ها، طبقات و سنین مختلف.
در برنامه های هنری باید این امکانات در اختیار کودکان قرار گیرد تا فرصت رشد خلاقیت در کودکان فراهم گردد:
- باید این امکان را داشته باشند که به مفاهیم، روش ها یا برداشت ها واکنش نشان دهند.
- واکنش، آن چه را تجربه، مشاهده یا تصور شده تثبیت کنند.
- منابع را به منظور برانگیختن و ایجاد مفاهیم جمع آوری کنند.
- بتوانند تفاوت ها و شباهت ها را تشخیص دهند.
- ابزار و تکنیک ها را بیازمایند.
فعالیت هنری:
کودک با دستهای خود به انجام و پدید آوردن چیزها می پردازد و به احساسات و اندیشه های خود شکل خارجی می دهد، که این را بیان تجسمی به کمک دستها می گویند و فعالیت هایی که از این طریق انجام می شود فعالیت هنری نامند.
تجارب دو بعدی و سه بعدی و امکاناتی که برای یادگیری فراهم می شود:
معمولاً تجارب دو و سه بعدی هنرهای تجسمی نامیده می شود. تجارب دو بعدی این موارد را در بر می گیرد:
qطراحی – تعیین شکل ها و پدیده ها با خط
qنقاشی – تعیین فضاهای سطوح رنگ
qچاپ – نشانه گذاری با چاپ
qمنسوجات – ایجاد سطوح پاچه ای و بافته ای
qعکاسی – ایجاد تصویر به کمک اثر شیمیایی نور روی فیلم
بازنمایی های سه بعدی این موارد را در بر می گیرد:
qساختن – شکل دادن با جور کردن قطعات با یکدیگر
qمجسمه سازی – شکل دادن با قلم زنی و تراشیدن
qقالب سازی – کار کردن با مواد پلاستیکی و شکل دادن به آن
این گونه بازنمایی ها امکاناتی برای بازنمایی با استفاده از این عناصر هنر ایجاد می کند:
qالگو – تکرار شکل، رنگ، نور
qبافت – ویژگی ها یا کیفیت سطح
qرنگ – (ویژگی رنگ، مثلاً قرمز، نارنجی)، شدت رنگ، اشباع، درخشندگی، رنگ های اصلی (قرمز، زرد، آبی) رنگ های فرعی (ترکیبی از رنگ های اصلی – نارنجی، سبز و بنفش)
qخط- نشانه – خط، باریکه خط، خط تیره
qتونالیته – روشنی یا تیرگی، سایه
qشکل – طرح
qشکل – تجربه سه بعدی شکل
qفضا – فاصله بین شکل ها